Kiedy kierowca zostaje rodzicem, bezpieczeństwo dziecka podczas przewożenia go samochodem staje się dla niego jednym z priorytetów. Zaczynają się poszukiwania informacji o fotelikach, sposobach ich mocowania, przepisach, ale też niepisanych zasadach dotyczących przewożenia dzieci.

Jakie występują kategorie fotelików, dlaczego warto jak najdłużej wozić dziecko tyłem do kierunku jazdy, czy warto zamiast fotelików stosować podkładki, od kiedy dziecko może być przewożone samochodem bez fotelika i które miejsce w aucie jest dla niego najbezpieczniejsze – o tym przeczytacie w poniższym artykule.

Przewóz dzieci w samochodzie – przepisy

Na początek przyjrzyjmy się, co na temat przewożenia dzieci w samochodzie mówią przepisy. Zgodnie z prawem o ruchu drogowym:

• Dziecko musi być przewożone w foteliku lub innym urządzeniu przytrzymującym dla dziecka (np. na podkładce) do momentu, kiedy osiągnie 150 cm wzrostu, przy czym obecnie wiek dziecka nie ma znaczenia.
• Jeśli dziecko nie ma jeszcze 150 cm wzrostu, ale nie mieści się już w żadnym foteliku ani na podstawce, to może być przewożone bez fotelika wyłącznie na tylnym siedzeniu, prawidłowo przypięte pasami, ale tylko wtedy, gdy ma już minimum 135 cm wzrostu.
• W sytuacji, gdy na tylnej kanapie podróżuje troje dzieci, dwoje z nich jest przewożonych w fotelikach lub innych urządzeniach przytrzymujących i nie ma możliwości zamontowania dodatkowego fotelika, to trzecie dziecko może być przypięte jedynie pasami, pod warunkiem, że ukończyło 3. rok życia.
• Dziecko w foteliku zamocowanym na przednim siedzeniu, tyłem do kierunku jazdy może być przewożone jedynie po wyłączeniu poduszki bezpieczeństwa pasażera. Jest to podyktowane względami bezpieczeństwa – w takim przypadku, otwierająca się w trakcie zderzenia poduszka, mogłaby jedynie zaszkodzić zdrowiu i życiu dziecka.
• Obowiązek przewożenia dzieci w fotelikach nie dotyczy transportu taksówką, karetką pogotowia, pojazdem Policji, Straży Granicznej czy straży miejskiej lub gminnej, a także dzieci posiadających zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do przewożenia w foteliku.

Foteliki dla dzieci – przepisy

Przepisy w jasny sposób określają też, że fotelik musi być dopasowany do masy i wzrostu dziecka, dlatego też występuje kilka kategorii fotelików pozwalających dobrać je do tych parametrów. Obowiązująca do 2013 roku norma ECE R44 04 wyróżniała trzy podstawowe kategorie fotelików bezpieczeństwa:

• Grupa 0+ (0-13 kg) – tzw. nosidełka wyposażone w szelki dla dziecka, montowane wyłącznie tyłem do kierunku jazdy pasami lub wpinane w dedykowaną bazę zamocowaną pasami lub przez ISOFIX.
• Grupa 1 (9-18 kg) – foteliki montowane przodem lub tyłem do kierunku jazdy pasami lub przez ISOFIX, wyposażone w szelki dla dziecka.
• Grupa 2/3 (15-36) – tzw. boostery montowane przodem do kierunku jazdy, w których dziecko przypięte jest pasem samochodowym przeprowadzonym przez przelotkę w zagłówku fotelika, a w części biodrowej opartym o prowadnice zapewniające prawidłowe ułożenie pasa. Foteliki te mocowane są przez ISOFIX lub nie mają własnego zamocowania i trzymają się na miejscu dopiero po zapięciu pasa.

Stara norma została zastąpiona w 2013 r. bardziej surową normą I-Size, zgodnie z którą zrezygnowano z obowiązującego kryterium wagi na rzecz wzrostu, pozwalając wybrać odpowiedni model z danej kategorii wagowej ze względu na wzrost dziecka. Norma I-Size była rozwijana stopniowo, ostatnie regulacje dotyczące fotelików montowanych na pasy (nie jest to I-Size) weszły w życie w 2018 r. Najważniejsze założenia I-Size to:

• Montaż fotelika tylko na ISOFIX, z wyjątkiem fotelików dla noworodków (stare 0-13 kg).
• Wymóg montażu wyłącznie tyłem do kierunku jazdy dla dzieci do 15 kg wagi.
• Zamiast starej grupy 9-18 kg homologacja fotelików do 105 cm wzrostu przy maksymalnej wadze wynikającej z wytrzymałości ISOFIX wynoszącej zawsze 33 kg, co oznacza, że maksymalna waga dziecka + waga fotelika nie mogą przekroczyć 33 kg.
• Grupa 15-36 zastąpiona została grupą 100-150 cm podzieloną na dwie podgrupy:
  fotelik I-Size o szerokości maks. 44 cm, dla dziecka 100-135 cm
  specific vehicle booster o szerokości maks. 52 cm, dla dziecka 100-150 cm
• Od 2018 roku foteliki montowane na pasy muszą mieć zielone prowadnice pasów.
• W trakcie prac jest poprawka, zgodnie z którą podkładki będą mogły być używane od 125 cm wzrostu i tylko w autach z kurtynami bocznymi.
• Manekiny typu Q wykorzystywane do testów zderzeniowych wyposażone są w większą liczbę czujników niż manekiny starego typu.

Jak przewozić dziecko w samochodzie – nieformalne zasady

• Dziecko w foteliku na przednim siedzeniu, ustawionym przodem do kierunku jazdy, może podróżować z aktywną poduszką bezpieczeństwa, natomiast warto wtedy odsunąć fotel pasażera zdecydowanie do tyłu, aby w momencie zderzenia otwierająca się poduszka nie uszkodziła nóżek dziecka. Mimo że przewożenie dzieci w foteliku z przodu jest dozwolone, to dziecko będzie bezpieczniejsze podróżując w foteliku na tylnej kanapie.
• Część rodziców uważa, że dziecko w samochodzie powinno siedzieć za kierowcą, kierując się przekonaniem, że w trakcie ewentualnego zderzania rodzic będzie podświadomie uciekał w bok chroniąc swoją, czyli lewą stronę pojazdu. Niestety to założenie jest błędne – mamy ruch prawostronny, w związku z czym samochody mijają się lewą stroną, która przez to jest bardziej narażona na uszkodzenia. Dlatego to prawe miejsce z tyłu (zarezerwowane też dla VIP-ów) będzie najlepszym wyborem – tym bardziej, że dziecko wysiada wtedy z auta od strony pobocza czy chodnika a nie ruchliwej jezdni. Do tego rodzic, który będzie sam z dzieckiem w samochodzie widzi je w lusterku i w razie potrzeby może mu coś podać czy sprawdzić zapięcie pasów. W pojazdach z trzema pełnowymiarowymi siedzeniami z tyłu z mocowaniem ISOFIX, również miejsce pośrodku będzie bezpieczne.
• W przypadku samochodów z miejscami wyłącznie z przodu (ciężarówki, auta sportowe, cabrio, pickupy) to, od jakiego wzrostu możemy przewozić dziecko bez fotelika nie ulega zmianie, będzie to zawsze 150 cm.
• W przypadku dwójki dzieci, można rozważyć przewożenie starszego dziecka z przodu, wtedy rodzic siedzący za kierowcą ma dostęp do obojga dzieci.
• Przewóz dzieci w samochodzie 5-miejscowym staje się wyzywaniem dla rodziców z trójką małych pociech. W takim przypadku najlepiej przewozić wszystkie w fotelikach – dwoje dzieci siedzi wtedy z tyłu a jedno z przodu.
• Źle zamontowany fotelik był przyczyną ponad 40% wypadków śmiertelnych dzieci, dlatego standard ISOFIX to dużo bezpieczniejszy sposób montażu niż na pasy bezpieczeństwa.
• Pas do zamontowania fotelików bez ISOFIX należy przeprowadzić przez odpowiednie prowadnice zgodnie z infografiką na obudowie fotelika i bardzo mocno go naciągnąć przed wpięciem w klamrę.
• Pasy szelkowe w fotelikach dla młodszych dzieci naciągamy tak mocno, aby można było pod nie wsunąć co najwyżej dwa palce, w miarę możliwości rozpinamy dziecku kurtkę i zapinamy szelki pod kurtką.
• Górna część szelek powinna być na wysokości ramion dziecka lub minimalnie powyżej
• W fotelikach dla najstarszych dzieci naciągamy mocno pas, upewniając się, że leży prawidłowo na prowadnicach na odcinku biodrowym, a przelotka w zagłówku ustawiona jest minimalnie powyżej ramienia dziecka.
• Unikajmy kupowania używanych fotelików o nieznanej historii, aby nie trafić na powypadkowy, o niewidocznej na pierwszy rzut oka, naruszonej strukturze.
• Przed kupnem, obowiązkowo przymierzmy fotelik do naszego auta, ponieważ nawet najdroższe i najbezpieczniejsze foteliki nie będą pasować idealnie do każdego samochodu.
• Kupujmy foteliki w wyspecjalizowanych sklepach, w których obsługa, dzięki swojemu doświadczeniu, prawidłowo dobierze nam fotelik odpowiedni dla naszego dziecka, samochodu i zasobności portfela.

Foteliki czy podkładki – rozwiązania dla starszego dziecka w samochodzie

Z czasem dziecko wyrasta z fotelika i rodzic staje przed dylematem. Być może zacznie się zastanawiać, co będzie lepszym rozwiązaniem dla starszych dzieci – podkładki czy foteliki dla dzieci. Przepisy nie określają tego wprost, pozostawiając rodzicom wybór. Świadomy rodzic, dla którego bezpieczeństwo własnego dziecka to podstawa, wybierze pełnowymiarowy fotelik z kilku powodów:

• Podkładka niewyposażona w mocowanie ISOFIX i utrzymywana w miejscu jedynie przez ciężar dziecka, w momencie zderzenia przodem wysunie się spod dziecka i przestanie tym samym spełniać swoją podstawową rolę, którą jest podniesienie tułowia na taką wysokość, aby do zapięcia dziecka można było użyć normalnego pasa bezpieczeństwa, bez ryzyka, że jego górna część przebiegać będzie zbyt wysoko w okolicy szyi.
• Podkładka nie posiada oparcia zachodzącego na boki i chroniącego tułów oraz zagłówka – w związku z czym podczas bocznych zderzeń tors i głowa pozbawione będą jakiejkolwiek ochrony, a jeśli dziecko zaśnie w trakcie jazdy jego ciało i głowa mogą się niebezpiecznie pochylać do przodu czy na boki.
• Podkładki nie zapewnią też prawidłowego prowadzenia pasa bezpieczeństwa w górnej jego części, a te, które nie są wyposażone w podłokietniki lub prowadnice, uniemożliwiają przeprowadzenie pasa biodrowego w prawidłowym miejscu, czyli płasko na udach, zamiast tego pozwalają na przesuwanie się pasa w okolicę brzucha, co w trakcie zderzenia może być tragiczne w skutkach.

Zapinając dzieciom szelki czy pasy za każdym razem, kiedy gdzieś jedziemy, wyrabiamy w nich prawidłowy nawyk i kiedy będą już starsze, same będą nam przypominały, gdy zapomnimy o zapięciu im pasów. Z czasem będą chciały robić to już same, możemy im na to pozwolić, ale pod warunkiem, że za każdym razem sprawdzimy, czy pasy są prawidłowo napięte i rozłożone.

Nasza szkoła bezpiecznej jazdy przekazuje kursantom cenne wskazówki na temat bezpiecznego przewożenia dzieci w samochodzie. Warto ukończyć kurs bezpiecznej jazdy, aby zwiększyć świadomość i umiejętności prowadzenia auta w trudnych warunkach na drodze.